Miesiąc listopad to szczególny czas dla Polaków. To właśnie w tym miesiącu obchodzimy Święto Zmarłych jak i wspominany dzień odzyskania Niepodległości. Również w historii podczas tych trzydziestu listopadowych dni wiele się wydarzyło, od wybuchu Powstania Listopadowego w 1830, do tych może mniej znanych jak bitwa pod Krzywopłotami w 1914 roku.

Niedługo od rozpoczęcia I wojny światowej, zaraz na początku naszej drogi do niepodległości, rozegrały się na ziemiach gminy Klucze znaczące wydarzenia – bitwa pod Krzywopłotami. Przez dziewięć listopadowych dni 1914 roku, idąc na wschód żołnierze Legionów, okopani m. in. na wzgórzu Świętego Krzyża, u stóp ruin polskiego zamku w Bydlinie, toczyli boje z nieprzyjacielem - carską Rosją, jednym z zaborców - zakończone zwycięską bitwą 18 listopada. Zwycięstwo to było jednak okupione licznymi ofiarami, a o samej bitwie pięknie napisał wielki patriota, uczestnik wojny polsko–bolszewickiej, Antoni MINKIEWICZ z Olkusz: „Mała, a przecież tak krwawa bitwa, po której wyrosła świeża mogiła, dowód ofiarnej, aż do zaparcia, miłości Ojczyzny”.

Pamiętając o tym, co działo się 93 lata temu, jak co roku 18 listopada odbyły się w Bydlinie uroczyste obchody tych wydarzeń. Honorowy patronat nad uroczystością objął Pan Marek NAWARA, Marszałek Województwa Małopolskiego. Uroczystą Mszę Św. za Ojczyznę i poległych Legionistów odprawił w parafialnym kościele Ksiądz Biskup Adam ŚMIGIELSKI. Po nabożeństwie, przy dźwiękach orkiestry wojskowej i górniczej, w asyście Kompani Honorowej Wojska Polskiego, zaproszeni goście i miejscowa społeczność udali się na cmentarz, gdzie pod pomnikiem poległych Legionistów odbyły się dalsze uroczystości. Najpierw modlitwa za poległych, potem zmiana Warty Honorowej i złożenie wieńców przez wszystkie delegacje na mogile 46 poległych w tej bitwie Legionistów. Również przez ułanów ze Szwadronu Niepołomice w Barwach 8PU księcia Józefa Poniatowskiego w osobach Andrzej Żmudzki i Franciszek Paweł Żmudzki, wraz ze st. strzelcem z Częstochowy Panem Arturem Stępniem. Ostatnim akcentem uroczystości było wzruszające, patriotyczne widowisko słowno-muzyczne w auli szkoły im. Józefa Piłsudskiego w Bydlinie w wykonaniu jej uczniów.

Można by zapytać, a co wspólnego z tym miejscem mają ułani 8 PU księcia Józefa Poniatowskiego, którzy stacjonowali po I wojnie światowej w Krakowie. Trzeba jednak w tym miejscu przypomnieć, że niektórzy z tych co walczyli tutaj w 1914 roku trafili do 8 PU, i to właśnie tutaj, na terenie gminy Klucze, cztery lata później, w 1918 roku zbierali się ułani 8PU, którzy wracali ze wschodu po zakończeniu I wojny światowej. Wówczas mała miejscowość Klucze stała się ich pierwszym miejsce stacjonowania w wolnej Polsce, po długiej nocy zaborów.

Opracował: Franciszek Paweł Żmudzki